Tasarım tescilinde bir ürünün tescil edilip edilmeyeceğine karar verirken, en kritik kriterlerden biri "bütünsel görsel izlenim" (overall visual impression) kavramıdır.
Peki bu terim ne anlama gelir? Neden bu kadar önemlidir? Ve hangi durumlarda bir tasarım, diğerinden ayırt edilebilir sayılır?
"Bütünsel Görsel İzlenim" Ne Demektir?
Basitçe ifade etmek gerekirse, bütünsel görsel izlenim, bir tasarıma bakıldığında ortalama düzeyde bilgilendirilmiş bir kullanıcının zihninde bıraktığı genel izlenimi ifade eder.
Yani tasarımların bire bir aynı olması gerekmez — önemli olan, tüketicide bıraktıkları genel algının benzer olup olmadığıdır.
Kimdir Bu “Bilgilendirilmiş Kullanıcı”?
Bu kişi:
- Ne bir uzman tasarımcıdır
- Ne de sıradan bir tüketici
Aradaki kişidir: Ürünleri düzenli olarak kullanan, piyasadaki örnekleri bilen ama teknik çizim veya üretim detaylarına hâkim olmayan ortalama bir kullanıcı profili.
Değerlendirme Nasıl Yapılır?
1. Tasarımların Genel Yapısına Bakılır:
- Şekil
- Hatlar
- Renk
- Doku
- Yüzey süslemeleri
- Malzeme
2. Farklar Ufak Ama Etkisizse:
Tasarım tescili reddedilebilir ya da hükümsüz sayılabilir.
Çünkü ayrıntı değil, bütün izlenim fark yaratır.
Örneklerle Açıklayalım:
Örnek 1: Kulaklık Tasarımı
- Tasarım A: Yassı kulaklık başlığı, kısa kavisli bağlantı, mat siyah yüzey
- Tasarım B: Başlık biraz daha yuvarlak, bağlantı biraz daha uzun, ama yine mat siyah ve aynı genel form
Bütünsel izlenim aynı olabilir → Tasarım B, A'nın taklidi sayılabilir.
Örnek 2: Kahve Fincanı Tasarımı
- Tasarım C: Silindirik gövde, içe bükülen ağız kısmı, ince sap
- Tasarım D: Gövde oval, ağzı düz, kalın sap ve dış yüzeyde farklı desen
Bütünsel izlenim farklıdır → Tescil edilebilir.
Avrupa ve Türkiye’de Yaklaşım Aynı mı?
Evet. Hem AB Topluluk Tasarımı Direktifi hem de Türkiye’deki 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu bu kavramı merkeze alır.
Türkiye’de mahkemeler ve TÜRKPATENT kararları da Avrupa Adalet Divanı içtihatlarıyla paralel bir yorum geliştirir.
Karar Örnekleri
- ABIPO Kararı (EUIPO): Ayakkabı tasarımlarında yalnızca topukta yapılan minik bir değişiklik “yeni izlenim” yaratmak için yeterli bulunmadı.
- Yargıtay Kararı (Türkiye): Bir koltuk tasarımında kumaş dokusu farklı olsa da genel form benzer bulunduğu için tasarım hükümsüz sayıldı.
Tasarım Başvurusu Yaparken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Tasarımınızın mevcut tasarımlara göre farkını ortaya koyacak görseller kullanın.
Farklı bakış açılarından (ön, arka, üst, perspektif) net çizimler hazırlayın.
Tescil öncesinde benzer tasarımları araştırın — “yenilik” ve “ayırt edici nitelik” kriterlerine bakın.
Bütünsel izlenimi güçlendiren unsurlar (yüzey detayı, renk, doku, biçim) ekleyin.
Sonuç
Tasarım tescilinde tek bir çizgi değil, bıraktığınız genel izlenim belirleyicidir.
Bu nedenle, başvuru öncesinde benzer ürünlerin görselleriyle karşılaştırmalı değerlendirme yapmak, hem tescil almanızı kolaylaştırır hem de taklit iddialarına karşı elinizi güçlendirir. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
