Örnekle Tasarım Hukukunda Sınırların Belirlenmesi
Tasarım tescili, bir ürünün görsel özelliklerini koruma altına alan en etkili fikri mülkiyet araçlarından biridir. Sahibi, tasarımın ticari kullanım hakkını tek başına kullanabilir ve izinsiz kullanımlara karşı hukuki yollarla haklarını savunabilir. Ancak uygulamada sıkça sorulan bir soru vardır:
“Mevcut tescilli bir tasarımı birebir kopyalamadan, bazı detayları değiştirerek kullanabilir miyim?”
Bu soru özellikle moda, mobilya, ayakkabı, ambalaj ve endüstriyel tasarım alanlarında sık karşılaşılır. Firmalar başarılı tasarımlardan ilham almak ister, ancak bu durum çoğunlukla tescilli tasarımdan kaçma girişimi olarak yorumlanır.
Örnek Olay: Tescilli Sandalye
Bir mobilya üreticisi, rakip bir firmanın tescilli sandalye tasarımını örnek almak istiyor. Sandalyenin sırt kısmında kendine özgü bir kıvrım, ayaklarda belirgin bir açı ve oturma kısmında özel bir şekil bulunuyor. Firma tasarımı birebir kopyalamak yerine bazı değişiklikler yapıyor:
* Ayak açılarını birkaç derece değiştiriyor,
* Oturma kısmının şeklini biraz daha oval yapıyor,
* Rengi açık kahverengiden koyu kahverengiye çeviriyor,
* Sırt kısmındaki kıvrımı hafifçe farklılaştırıyor.
Firma yeni tasarımı piyasaya sürüyor. Ancak tescil sahibi şirket, tasarımın ihlal edildiği gerekçesiyle dava açıyor. Mahkeme, sandalyeleri yan yana incelediğinde, yapılan küçük değişikliklerin genel izlenimi değiştirmediğine karar veriyor. Bilgilenmiş kullanıcı açısından iki tasarım hâlâ aynı görünüme sahip. Mahkeme, ikinci sandalyenin tescilli tasarımı ihlal ettiğine hükmediyor.
Genel İzlenim ve Bilgilenmiş Kullanıcı
Tasarım ihlali davalarında mahkemeler, tasarımların birebir aynı olup olmadığını değil, kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenimi dikkate alır. Bilgilenmiş kullanıcı, sektörü yakından tanıyan, dikkatli ve farklılıkları fark edebilecek seviyede bir tüketici olarak değerlendirilir.
Eğer bu kullanıcı, iki tasarım arasında belirgin bir benzerlik görüyorsa, yapılan değişiklikler küçük sayılır ve tasarım korumasından kaçmak mümkün olmaz.
Ufak Farkların Yetersiz Olduğu Durumlar
* Tasarımın ana formu korunmuşsa,
* Oranlar, çizgiler ve yüzey detayları büyük ölçüde aynıysa,
* Renk ve malzeme değişiklikleri tasarımın genel görünümünü etkilemiyorsa,
yapılan ufak değişiklikler, tasarımı özgün hâle getirmek için yeterli değildir.
Örneğin bir çanta tasarımında yalnızca tokayı değiştirmek, dikiş desenini değiştirmek veya sap boyunu biraz uzatmak çoğu zaman ihlal riskini azaltmaz.
Gerçekten Özgün Tasarım Nasıl Oluşturulur?
Tescilli tasarımlardan kaçınmak yalnızca küçük değişikliklerle mümkün değildir; tasarımın kendine ait bir kimlik kazanması gerekir. Bu, tasarımın tüm hatlarının, oranlarının ve detaylarının yeniden ele alınması ile mümkündür.
Yeni tasarım yaratmak isteyenler için öneriler:
1. İlham aldığınız tasarımın sadece genel konseptini değil, temel görsel formunu da özgün bir şekilde yeniden yorumlayın.
2. Ana hatları, ölçüleri, yüzey geçişlerini ve tasarımın bütünsel siluetini baştan tasarlayın.
3. Gerekirse tasarım ön araştırması yaptırarak piyasada benzer tasarımların olup olmadığını kontrol edin.
Sonuç
Tescilli bir tasarımın küçük unsurlarını değiştirerek piyasaya sürmek, ciddi tasarım hakkı ihlali riskleri taşır. Tasarım hukuku, “biraz farklı yaptım” yaklaşımını değil, özgünlük ve yenilik ilkesini savunur.
Bu nedenle, tescilden güvenli bir şekilde kaçmanın tek yolu, tasarımı tamamen yeni ve kendi kimliğine sahip hâle getirmektir. Uzun vadeli ticari başarı ve hukuki koruma, başkalarının tasarımını değiştirmekten değil, kendi özgün tasarım çizginizi yaratmaktan gelir.
Meslek Patent olarak, patent haklarınızın korunması ve ürün geliştirme sürecinde hukuki güvence sağlanması için profesyonel danışmanlık sunuyoruz. Ürün değişikliklerinizin patent haklarınızı etkilememesi için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ekrandaki whatsapp ikonuna tıklayarak hemen bilgi alabilir veya ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden bizimle iletişime geçebilir. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
