Faydalı Model mi Patent mi? Hızlı Koruma Uğruna Ne Kaybedilir, Ne Kazanılır?

Türkiye’de buluş sahiplerinin sıkça karşılaştığı bu ikilem—“Patent mi, Faydalı Model mi?”—hem stratejik hem de zamansal açıdan çok önemlidir.

Giriş

Yeni bir ürün geliştirdiniz. Belki aylarınızı, belki yıllarınızı verdiniz. Şimdi sıra geldi hukuki korumaya. Karşınıza çıkan ilk soru:
Patent mi almalı, yoksa faydalı model mi?

Birçok buluş sahibi, özellikle de Türkiye’de, “Faydalı model başvurusu daha hızlı sonuçlanıyor, o halde onu yapalım” diyerek hareket ediyor.
Peki bu yaklaşım her zaman doğru bir strateji midir?

Gelin, konuyu tüm yönleriyle inceleyelim.

1.Faydalı Model Başvurusu Neden Hızlı Sonuçlanır?

Çünkü faydalı model başvuruları yenilik incelemesine tabi tutulur, ancak buluş basamağı incelemesine tabi değildir.
Ayrıca üçüncü kişilerin görüşleri için uzun süreli bekleme aşamaları da bulunmaz.

Ortalama süre:

• Faydalı Model Belgesi: 1-1.5 yıl içinde alınabilir.
• Patent Belgesi (incelemeli): 2–4 yıl sürebilir.

Bu nedenle hızlı ticarileştirme veya yatırımcıya belge göstermek isteyen girişimciler, faydalı modeli daha cazip buluyor.

2. Ama Ne Kaybediyoruz?

Faydalı modelin eksik olduğu noktaları şöyle özetleyebiliriz:

3. Ne Zaman Faydalı Model Tercih Edilebilir?

 Faydalı model başvurusu doğru tercihtir:

• Eğer buluş mekanik-teknik bir ürüne ilişkinse (örneğin bir somun anahtarı, mobilya parçası, basit makine elemanları).
• Buluş yöntem içermiyor, sadece fiziksel bir yapıdan ibaretse.
• Korumayı hızlıca almak çok önemliyse (örneğin yatırım turuna çıkılacaksa, fuara katılım varsa).
• Tescil sonrasında zaten hızlı ticarileştirilecekse ve 10 yıl koruma yeterli görülüyorsa.
• AR-GE yatırımı sınırlı yapılmış, buluşun “derinliği” az ise.

Örnek:

Yeni bir perde rayı sistemi geliştirdiniz. Ray, perdeyi daha kolay sürükleyen özel bir eğim içeriyor. Ama temel olarak yapısal bir geliştirme.
→ Faydalı model başvurusu oldukça uygundur.

4. Ne Zaman Faydalı Model Yanlış Tercih Olur?

 Faydalı model başvurusu risklidir:

• Eğer buluş bir yöntem içeriyorsa (örneğin su arıtma yöntemi, sinyal işleme algoritması, yazılım temelli sistem) faydalı model başvurusu yapılamaz.
• Eğer buluş karmaşık teknik özellikler içeriyorsa ve pazarda uzun vadeli korunması gerekiyorsa.
• Rakipler tarafından itiraz edilme olasılığı yüksekse.
• Uluslararası tescil düşünülüyorsa (pek çok ülke faydalı modeli tanımaz).
• Yüksek AR-GE yatırımı yapılmışsa ve daha güçlü koruma arzu ediliyorsa.

Örnek:

Yeni bir veri sıkıştırma algoritması geliştirdiniz. Hızlı ve enerji verimliliği yüksek.
→ Faydalı modelle korunamaz. Bu bir yöntemdir.
→ Patent başvurusu gereklidir.

5. Hibrit Strateji: Önce Faydalı Model, Sonra Patent?

Eğer buluş yöntem içermiyorsa ve patent incelemesi sürerken “bekleyecek zamanınız yoksa”, bu yöntem düşünülebilir:

1. Önce faydalı model başvurusu yapılır.
2. Hemen koruma başlar, yatırımcılara gösterilecek belge alınır.
3. Eşzamanlı olarak ya da sonrasında patent başvurusu yapılır.

Ancak aynı buluş için bu ikisi aynı anda geçerli olamaz. Faydalı model belgesi varsa patent verilmez. Stratejik bir dönüşüm planlanmalıdır.

6. Gerçek Hayattan Örnek: Yerli Girişimciler

• Girişimci A, yeni tip bir bisiklet kilidi geliştirdi. Mekanik yenilik içeriyordu, ticarileşmeye hazırdı. Faydalı model başvurusu yaptı ve 12 ayda belge aldı, fuara katıldı, yatırım aldı.
• Girişimci B, yeni nesil bir robot kontrol sistemi geliştirdi. Yöntem temelliydi. Faydalı model yapmayı düşündü, uygun olmadığı anlaşıldı, patent başvurusu yapıldı ve PCT başvurusu ile globalleşti.

7. Sonuç: Hız Her Zaman Avantaj mı?

Hayır. Faydalı modelin hızı bir avantajdır ama bu hıza karşılık aldığınız koruma daha zayıf olabilir.
Hızlı sonuç almak isterken uzun vadeli kazanımlardan olmayın. Özellikle teknik düzeyi yüksek buluşlarda  patent her zaman daha güçlü bir kalkan sağlar.

 Özetle:

Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.