Tasarım Hakkı İhlalinde Hukuki Yaptırımlar: Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Tasarım tescili ile korunan bir ürünün izinsiz taklit edilmesi ya da kopyalanması halinde, hak sahibi hem hukuki hem de cezai yollara başvurabilir.
Peki ama bu süreç nasıl işler? Tazminat nasıl talep edilir? İhlali kim nasıl ispat eder?
Bu yazıda, tasarım hakkı ihlalinin hukuki sonuçlarını örneklerle ve uygulamadaki yöntemlerle anlatıyoruz.
Tasarım Hakkı Size Ne Sağlar?
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu'na göre, tescilli bir tasarım:
Tescil sahibine 5 yıl + 25 yıla kadar uzatılabilir süreyle tekel hakkı tanır.
İzin alınmadan benzer ya da aynı tasarımların üretilmesini, satılmasını, ithalatını, teşhirini yasaklama hakkı verir.
Hak ihlali durumunda dava açma ve tazminat isteme hakkı doğurur.
Hangi Eylemler Tasarım Hakkı İhlalidir?
Tescilli bir tasarımı:
- Taklit ederek piyasaya sürmek
- Yetkisiz şekilde üretmek
- İnternette satmak veya reklamını yapmak
- Ambalaj, katalog ya da broşürlerde kullanmak
Hepsi ihlal sayılır.
Hak Sahibi Ne Yapabilir? – Hukuki Yaptırımlar
1. Hukuki Davalar (SMK m.81)
İhlal durumunda tasarım sahibi şu davaları açabilir:
|
Dava Türü |
Açıklama |
|
Tespit Davası |
İhlalin varlığını resmi olarak belirletmek için açılır. |
|
Tedbir Davası |
Üretimin/satışın durdurulması ve ürünlerin toplatılması talep edilir. |
|
Tazminat Davası |
Maddi ve manevi zararların tazmini istenir. |
|
Hükümsüzlük Davası |
Taklit tasarımın tescili varsa, iptali için açılır. |
|
Yayım Yoluyla Düzeltme |
Mahkeme kararı basında ilan ettirilir. |
Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Tazminat talep edebilmek için:
- Geçerli bir tescilli tasarım hakkınız olmalı
- İhlal net olarak ispatlanmalı
- Maddi zararın miktarı belgelendirilmeli
- Dava, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi'nde açılmalı
Tazminat Miktarı Nasıl Hesaplanır?
SMK m.81/3’e göre 3 farklı yöntemden biriyle hesaplanır:
- Gerçek Zarar: Satılamayan ürünler, kaybedilen pazar payı
- Emsal Lisans Bedeli: Varsayımsal kullanım için ödenecek bedel
- İhlalden Doğan Kazanç: Taklit ürünle elde edilen gelir
Hak sahibi, bu üç yöntemden kendisi için en avantajlı olanı seçebilir.
Örnek Vaka: Taklit Sandalye Tasarımı
Özgün bir sandalye tasarımı 2020'de tescil edildi.
2023’te başka bir firma benzer bir ürünle fuarda yer aldı.
Tasarım sahibi, bu ürünün hem katalogda yer aldığını hem de satıldığını belgeledi.
Mahkeme, katalog ve fatura kayıtlarına dayanarak:
- Üretimin durdurulmasına
- Stokların imhasına
- 120.000 TL maddi tazminata
- 10.000 TL manevi tazminata
karar verdi.
İspat Yükümlülüğü Kimde?
Kural: Tasarım hakkı sahibi, ihlali ispatlamak zorundadır.
Bu nedenle:
- Tarihli kataloglar, reklamlar
- Fatura ve sevk irsaliyeleri
- Ürün fotoğrafları, pazar yerlerindeki ilanlar
- Tanık beyanları
delil olarak kullanılır.
Tersine ispat yükü ise taklit yapan tarafta olabilir (örneğin “önce ben yaptım” diyorsa).
Sonuç: Tasarımınızı Koruyun, Haklarınızı Arayın
Tescilli tasarımlarınız hem ticari değer yaratır hem de hukuki koruma sağlar. İhlal durumunda hızlı ve bilinçli hareket ederseniz:
Ürünler toplatılabilir
Üretim durdurulabilir
Maddi-manevi tazminat alınabilir
Destek Alın
Meslek Patent olarak, tasarım ihlali tespitinden dava sürecine kadar yanınızdayız.
www.meslekpatent.com
