Tasarım tescili, bir ürünün görünümüne özgü yenilik ve ayırt ediciliği koruma altına alan bir fikri mülkiyet hakkıdır. Bu hak, sahibine tasarımın ticari kullanımını tek başına yapma ve izinsiz kullanımlara karşı hukuki yollara başvurma yetkisi tanır. Ancak uygulamada sıkça karşılaşılan bir soru vardır:
“Tescilli bir tasarımın bazı unsurları değiştirilirse, bu değişiklikler tescilli tasarımı ihlal etmemeyi sağlar mı?”
Bu soru, özellikle moda, mobilya, ambalaj, otomotiv ve endüstriyel tasarım alanlarında sıkça gündeme gelir. Firmalar çoğu zaman piyasada beğenilen bir tasarımı “ufak dokunuşlarla” farklılaştırarak kullanmak isterler. Ancak tasarım hukukunda “küçük değişiklik” ile “yeni ve farklı izlenim yaratan tasarım” arasında çok net bir fark vardır.
Tasarım Tescilinin Koruma Kapsamı
Bir tasarım tescili, ürünün yalnızca teknik işlevini değil, görsel özelliklerini korur. Bu özellikler çizgiler, konturlar, renkler, şekiller, yüzey dokuları ve süslemeler gibi unsurları içerir. Türk Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre koruma, tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim ile sınırlıdır.
Dolayısıyla, bir tasarımın küçük detaylarının değiştirilmesi, genel izlenimi aynı bırakıyorsa, bu değişiklikler ihlal riskini ortadan kaldırmaz.
Genel İzlenim ve Bilgilenmiş Kullanıcı
Tasarım hukukunda “bilgilenmiş kullanıcı”, sıradan tüketici kadar dikkatsiz olmayan, ancak teknik uzman kadar da bilgili olmayan, sektörü tanıyan dikkatli kullanıcıdır. Eğer bu kullanıcı iki tasarım arasında belirgin bir benzerlik algılıyorsa, ikinci tasarım tescil edilmiş olsa bile ihlale neden olabilir. Mahkemeler ve Türk Patent Kurumu, iki tasarımı yan yana koymak yerine genel izlenim üzerinden değerlendirir.
Küçük Farklar Her Zaman Yeterli Değildir
Bir tasarımın bazı hatlarının yumuşatılması, rengine küçük müdahaleler yapılması, desenin boyutunun değiştirilmesi veya bir detayın eklenmesi çoğu zaman genel izlenimi değiştirmeye yetmez.
Örneğin:
* Tescilli bir sandalye tasarımında ayakların biraz inceltilmesi veya oturma kısmının renginin değiştirilmesi, genel izlenimi değiştirmez.
* Tescilli bir çanta tasarımında tokasının yerini değiştirmek veya dikiş biçimini farklılaştırmak da tasarımı yeni yapmaz.
Tescilden Kaçmak Mümkün mü?
Bir tasarımın korumasından kaçmak ancak yeni tasarımın tescilli tasarıma göre farklı bir genel izlenim yaratmasıyla mümkündür. Bu farkın yalnızca renk, ölçü veya oran değişikliklerinden ibaret olmaması, tasarımın bütünsel görünümünü etkileyecek düzeyde olması gerekir.
Uygulamada Nasıl Değerlendirilir?
Türk Patent ve Marka Kurumu ile Fikri ve Sınai Haklar Mahkemeleri, tasarım ihlallerinde karşılaştırmalı görseller üzerinden karar verir. Eğer iki tasarım arasında belirgin bir benzerlik varsa, ikinci tasarımın tescil edilip edilmediğine bakılmaksızın ihlal kararı verilebilir. Ayrıca, ikinci tasarım tescil edilmiş olsa bile, bu tescil hükümsüzlük davasıyla iptal edilebilir.
Sonuç ve Öneri
Tescilli bir tasarımın yalnızca küçük bölümlerini değiştirerek benzer bir ürünü piyasaya sürmek, ciddi bir tasarım hakkı ihlali riski taşır. Yeni bir tasarım yaratmak istiyorsanız:
* Esin kaynağı aldığınız tasarımları yalnızca fikir düzeyinde değerlendirin,
* Görsel form, oran, yüzey işleme ve bütünsel siluet açısından tamamen yeni bir görünüm oluşturun,
* Gerekirse tasarım ön araştırması yaptırarak risk analizi alın.
Tasarım hukuku “benzer ama biraz farklı” yaklaşımını değil, yenilik ve özgünlük ilkesini korur. Bu nedenle, tescilden kaçmanın en güvenli yolu gerçek anlamda yeni bir tasarım üretmektir.
Meslek Patent olarak, patent haklarınızın korunması ve ürün geliştirme sürecinde hukuki güvence sağlanması için profesyonel danışmanlık sunuyoruz. Ürün değişikliklerinizin patent haklarınızı etkilememesi için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ekrandaki whatsapp ikonuna tıklayarak hemen bilgi alabilir veya ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden bizimle iletişime geçebilir. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
