Tescilli Markaların Sosyal Medya Kullanımı: Hukuki Sınırlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Günümüzde markalar, sadece tabelalarda veya ürün ambalajlarında değil, her gün milyonlarca kullanıcıya ulaşan sosyal medya platformlarında da varlık göstermektedir. Ancak markanızı Instagram’da paylaşmak ya da Twitter (X)'ta kampanya duyurusu yapmak, sadece dijital pazarlama meselesi değildir; aynı zamanda marka hukuku ile doğrudan bağlantılıdır. Tescilli bir markanın sosyal medyada kullanımı, kimi zaman marka hakkının korunmasına yardımcı olurken, kimi zaman da hak kaybına veya hukuki sorunlara yol açabilir.
1. Marka Tescili Sosyal Medyada Otomatik Koruma Sağlar mı?
Hayır. Marka tescili, markayı belirli mal veya hizmetlerle sınırlı olarak korur. Bu koruma, markanın gerçek ve sürekli kullanımına bağlıdır. Sosyal medyada aktif kullanılmayan veya yanlış kullanılan bir marka, bazı durumlarda iptal talebiyle karşılaşabilir.
Örnek:
"ELMADAĞ" markası giyim için tescil edildi ancak sosyal medya hesabı yıllardır kullanılmıyor ve başka biri aynı ismi sosyal medyada aktif olarak kullanıyor. Bu durumda kötü niyetli kişiler markayı iptale götürmek için kullanılmama gerekçesiyle dava açabilir.
2. Sosyal Medya Kullanıcı Adları ve Marka Çatışması
Bir markanın adıyla aynı olan bir Instagram ya da X hesabının başkası tarafından alınması durumunda marka sahibi, bu hesabı geri alabilir. Ancak bunun için:
- Markanın önceden tescilli olması,
- Sosyal medya hesabını alan kişinin kötü niyetli olması gerekir.
Örnek:
"FISTIKİ" adında bir tatlı zinciri, markasını 2022'de tescil ettiriyor. Ancak @fistiki hesabı bir fenomen tarafından 2020'den beri kullanılıyor. Bu durumda fenomenin kötü niyetli olduğu ispatlanamazsa, marka sahibi hesabı geri alamaz.
3. Başkasının Markasını Etiketlemek veya Kullanmak
Sosyal medya içeriklerinde bir başkasına ait markayı izinsiz kullanmak, marka hakkına tecavüz anlamına gelebilir. Özellikle reklam veya satış içeren gönderilerde dikkat edilmelidir.
Olumsuz Örnek:
Bir e-ticaret sayfası, gönderisine “Bizim ürünümüz Apple’dan daha iyi” yazarsa, Apple markasını izinsiz ve karşılaştırmalı reklamla kullanmış olur. Bu durum hem Türk Ticaret Kanunu’na hem de marka hukukuna aykırıdır.
Olumlu Örnek:
Bir kullanıcı “Yeni iPhone aldım, çok memnunum” derse bu kişisel görüş olduğundan markaya zarar vermez.
4. Markalı Görsel ve Logoların Kullanımı
Tescilli markaların logoları, görsel öğeleri ve ayırt edici tasarımları da marka koruması kapsamındadır. Bu tür unsurlar sosyal medya gönderilerinde kullanılırken dikkat edilmesi gereken hukuki noktalar şunlardır:
- Ticari amaçla (tanıtım, reklam, satış yönlendirmesi gibi) kullanılacaksa, marka sahibinden önceden izin alınmalıdır.
- Logo veya görseller, markayı itibarsızlaştıracak, küçük düşürecek ya da karalayıcı bir bağlamda kullanılmamalıdır.
- Paylaşımlar, kullanıcının marka ile resmi bir bağı, ortaklığı ya da sponsorluk ilişkisi varmış gibi yanlış izlenim yaratacak şekilde olmamalıdır.
Bu kurallara uyulmaması halinde, marka hakkına tecavüz, itibar zedeleme ya da haksız rekabet gibi ciddi hukuki sorumluluklar doğabilir.
Örnek:
Bir kullanıcı, bir fast food zincirinin (örneğin Burger King) logosunu değiştirip “Mide Bulandıran Tatlar” yazısıyla paylaşırsa, bu durum hem markaya zarar verici niteliktedir hem de hukuki yaptırıma tabidir.
5. Influencer ve İş Birlikleri: Açık Beyan Zorunluluğu
Tescilli markaların sosyal medya tanıtımında influencer iş birlikleri yapılırken, reklam olduğu açıkça belirtilmelidir. Aksi takdirde:
- Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’ne aykırılık olur,
- Marka, güvenilirlik kaybı ve ceza riskiyle karşılaşır.
Örnek:
Bir kozmetik markası, fenomen Ayşe’ye ürün gönderiyor. Ayşe bu ürünü tanıtırken “Reklamdır” ya da “İş Birliği” ibaresini eklemezse, hem Ayşe hem de marka ceza alabilir.
6. Sosyal Medyada Marka İhlaline Karşı Korunma Yolları
Marka sahibi olarak aşağıdaki adımları uygulayabilirsiniz:
- Sosyal medya hesaplarınızda tescilli marka sembolünü (®) kullanın.
- Başkasının sizin markanızla hesap açtığını fark ederseniz:
- Platforma şikayet edin,
- Marka tescil belgenizle birlikte hukuki başvuru yapın. - İçerik hırsızlığı veya karalayıcı yorumlara karşı ihtarnameler gönderin.
Sonuç
Tescilli markaların sosyal medya kullanımı bir pazarlama avantajı olduğu kadar hukuki bir sorumluluktur. Marka sahipleri, sosyal medya mecralarında aktif olmalı, ancak her paylaşımı hukuki çerçevede değerlendirmelidir. Marka hakkınızı korumanın yolu sadece TÜRKPATENT’ten belge almak değil, onu doğru ve dikkatli şekilde kullanmakla mümkündür.
Tavsiyeler:
- Paylaşımlarınızda markayı doğru sınıflarda ve bağlamda kullanın.
- Hesap adlarınızı tescilli marka adınızla uyumlu hale getirin.
- İş birliklerinde “#reklam” veya “#işbirliği” etiketlerini ihmal etmeyin.
- Tescilli logonuzu izinsiz kullananlara karşı delil toplayarak işlem yapın.
Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
